Kıyafetler
Pantolon, mont, polar üstler, eldiven, bere, maske, içlik, çorap, gözlük en temel kayak kıyafetlerini oluşturur.
İlk kez başlayanlar tarafından bazen önemi küçümsenen kayak pantolonu ve kayak eldiveninin önemini vurgulamakta fayda var. Özellikle yeni öğrenen kayakçılar, öğrenme sırasında kara sıkça düşüp kalkacakları için, elleri ve kalça kısımları sürekli soğukla ve karla temas halinde olacaktır. Bu sebeple kot pantolon ve yün eldiven tarzı alternatiflerin karı vücut ısısıyla birlikte eritip ıslaklığın, dolayısıyla soğukluğun zamanla şiddetli şekilde artmasına yol açacaktır. Bu da hem hastalanmamıza neden olabileceği gibi kayak yapmaya odaklanmamıza engel olabilir.
Bu kıyafetlerin özel malzemelerden üretilmiş olması ve kayak sporuna uygun tasarlanmış olması önemlidir. Sympateks ya da Goreteks denilen su geçirmeyen kumaşlar tüm kayak malzemelerinde kullanılan kumaş türüdür. Kayak kıyafetlerinin bu kumaşlar ve benzerlerinden yapılmış ürünlerden seçmelisiniz, böylece kayak yaparken düşerseniz ki yeni başlayanların çok sık düştüğü gerçeği göz önüne alındığında, kıyafetlerinizin ıslanması ya da içine kar girerek iç donanımınızı hatta sizi ıslatmasını, üşütmesini önlemiş olursunuz. Kayak kıyafetlerinin seçiminde ilk dikkat edilmesi gereken nokta, kıyafetin sizi sıcak ve kuru tutacak niteliklere sahip olmasıdır.
Kıyafetin rengi, şıklığı, deseni ya da diğer estetik özellikleri ikinci sırada gelmelidir.
ŞAPKA ve BORU ATKI
Şapkanın en iyisi yündür. Ama yeni teknolojik ürünler de aynı sonucu vermektedir. Kafamızı sıkmayacak ve üşütmeyecek bir model seçmeliyiz.
Çocukların kayak derslerine kask ile başlaması alışkanlık açısından önemlidir.
Küçük ve hafif termal polar boru atkılar, boyuna anında sıcaklık verirken karın ve soğuğun montun içine girmesine engel olur.
TERMO İÇLİK
Terletmeyen, vücut ısısını koruyan ve su geçirmez malzemelere termo denir. Kayak kıyafetlerinin içerisinde termo içlikler giyilmelidir.
Termo içlik, üst body ve alt pantolon olmak üzere iki parçadan oluşan giysidir. Terlememenizi, soğuktan korunmanızı ve vücudunuzun hava almasını sağlamalıdır.
ÇORAP
Kayak kıyafetlerinde dikkat edilmesi gereken bir diğer önemli detay, çorap seçimidir. Kayak sporunun en ağır yükünü bacak ve ayakların çektiği göz önüne alınırsa, ayakların doğru korunması ve konforunun ne denli önemli olduğu anlaşılmış olur. Ayrıca ayakların üşütülmemesi için de kar çorabı seçimi önemlidir.
KAYAK PANTOLONU
Vücudun alt bölgesini soğuktan korumak ve rahat hareket kabiliyeti kazandırmak için kaliteli bir kayak pantolonu tercih etmek gerekmektedir. Kayak sırasında düşme ve yerle temas etme gibi hareketler sıklıkla tekrarlandığı için iyi bir pantolon, aktiviteyi daha konforlu hale getirir.
Su geçirmezlik ve ısı yalıtımı gibi özellikler, tıpkı montlar gibi iyi bir kayak pantolonunda olmazsa olmazlar arasında yer almaktadır. Su geçirmez dikişler ve özel bileşenlerle tasarlanan ürünler, kar ve rüzgar girişini önlemeye yardımcı olur. Pantolonların hareket rahatlığı sağlaması, nefes alabilir kumaş yapısında üretilmesi, ayarlanabilir bel özelliği olması ve bilek seviyesinde güçlendirme sunması öne çıkan diğer nitelikler arasındadır.
Fermuarlı paça yapısı olan modeller ise ayakkabıların daha kolay giyilmesine imkan tanır. Pantolonların cepli olması da kişisel eşyaları taşıma konusunda kayakseverlere avantaj sağlar.
Su geçirmezlik oranı Açıklama
0 mm Herhangi bir su geçirmezlik özelliği yoktur
0 – 1000 mm Yağmura dirençli fakat tam yağmur geçirmezlik yok
1000 – 5000 mm Tam yağmur geçirmezlik var fakat basınç altında su geçirir
5000 – 15000 mm Tam olarak yağmur ve su geçirmez (yüksek basınç haricinde)
15000 – 30000 mm Yüksek basınç altında bile tamamen su geçirmez
KAYAK MONTU
Kayak, kar üzerinde yapılan bir spor olduğu için kayak montu satın alırken dikkat edilmesi gerekenlerin başında su geçirmezlik ve ısı yalıtımı özellikleri geliyor. Son yıllarda tekstil teknolojisi alanında geliştirilen kumaş özellikleri sayesinde artık kayak montları daha hafif malzemelerden üretilerek kullanıcılara rahatlık sağlıyor. Membran özellikli kaplama montlar, kar suyunun içeri girmesini engelleyerek vücut tarafından üretilen terin dışarı atılmasını sağlıyor.
Polyester karışımı kumaşlar ile elyaf, sentetik veya teknik dolgular ise ısı tutma özelliğinin yanında esneklik ve sıcaklık gibi avantajları kayakseverler için bir arada sunuyor. Buharlaşma direnci düşük teknik kumaşlar nefes alabilir özellikte olup, rahat bir kayak deneyimine imkan tanıyor. Kayak montlarının etek kısmında bulunan koruma sistemi ise kar ve soğuk havanın içeri girmesini önleyerek düşme anında bile soğuktan olumsuz etkilenmenin önüne geçiyor.
Kazandığınız paradan ayrılmadan önce alacağınız montta aradığınız tüm teknik özelliklerin bulunduğundan emin olmanızı tavsiye ederiz. Şimdi bu özelliklerin başlıca olanlarını ana hatlarıyla biraz açıklayalım;
Su Geçirmez, Nefes Alabilir Kumaş;
Kullanacağınız Kayak Montunda kar ve yağmuru dışarıda tutan ve terinizin de kaçmasını sağlayan bir kumaşa ihtiyacınız vardır. Gore-Tex hala bu konuda endüstri lideridir; dış ve iç kumaş tabakası arasına sıkıştırılan ve santimetre kare başına 1.4 milyar gözeneğe sahip bir zar ile size konforlu bir kayak imkanı sunmaktadır .
Gore-Tex zorunlu değil, ancak 10.000 - 15.000 gram arasında nefes alabilirlik derecesine sahip, 16.000-20.000 mm su geçirmez kumaşları arayın.
Bantlanmış Dikişler;
Bantlanmış dikişler olmadığı sürece kayak ceketinizin su geçirmez olacağına dair hiçbir umut yoktur. Çünkü bir dikişler su geçirmez membrandan geçer ve su için mükemmel bir giriş noktası sunar.
Ceketinizdeki zayıf noktalardan bahsetmişken, ceketin önündeki ana fermuarın da neme izin vereceğini unutmayın. Bunun için bir tür kumaş kapak ile örtülmüş bölüm şeklinde hazırlanmış montları tercih edebilirsiniz.
Yüksek Yaka;
Telesiyej yolculuğu genellikle rüzgarlı olur. Rüzgarı uzak tutmak için çeneler, dudaklar ve hatta burnunuzun ucu üzerinden yüksek yakalı montları tercih edebilirsiniz. Tabii ki mevcut bir montunuz varsa muhtemelen bir yüz maskesine yatırım yapmalısınız, ancak iyi bir kayak ceketi tarafından sunulan ekstra korumaya sahip olmak harika olacaktır.
Ceketiniz bir başlığı varsa, manşondan bağımsız olarak sıkmanızı sağlayan çekme ipleri olduğundan emin olun. Aksi taktirde, başlık bir rüzgar hunisi gibi davranır, her türlü soğuğu toplar ve onları boynunuza yönlendirir.
Kaskınıza uyan bir Başlık;
Günümüzde tüm duyarlı kayakçılar kask takıyor ve tüm duyarlı kayak ceketi üreticileri de kayak kasklarının üstüne oturan ceketler üretmektedir. Ancak, çoğu kayakçı kayak yaparken hareketlerini kısıtlayacağını ve çevresel görüşlerini bozacağını düşünerek bir başlık kullanmamaktadır. Şahsen, eğer mümkünse, en azından telesiyejlerde kask kullanmanızı tavsiye ederim.
Ekstra Uzun Kollu İçlikler ve / veya Kar Kelepçeleri;
Kollarınıza kar girmesini istemezsiniz ve bir kayak ceketi tasarımının sorunu çözmenize yardımcı olacak iki yolu vardır; Birincisi, kolların çok uzun olması durumunda (örneğin, bazı ceketlerdeki kollar mafsalınıza kadar gelir). İkincisi, baş parmağınızı bağlayan esnek iç kelepçelerin dahil edilmesidir. Bunlar sadece karın bir yolunu bularak montunuzun içine girmesini engellemekle kalmaz, aynı zamanda kolluklarınızın yukarı doğru toplanmasını önler.
Koltuk altı Havalandırma Fermuarları;
Bir dağdasınız ve yerde kalın bir kar örtüsü var. Sonrasında sıkıntı yaşamamak için aşırı ısınmamanız gerekir. Ama bu kayakçılara her zaman olur. Sert kayak yapmak ya da pist dışı bir rotada yürüyüş yapmak ya da sadece ılık ve güneşli bir bahar gününde montunuzu giydiğinizde, kendinizi sık sık kaynamaya hazır bulacaksınız. İşte o zaman büyük koltukaltı delikleri size yardım edebilir.
Telefonunuz için İç Cep;
Kar çok kurnazdır; en küçük açıklıktan bile içeri girebilecektir. Cepleriniz sadece hafifçe açılmış olsa bile evinize geri döndüğünüzde cebinizdekilerin ıslandıklarını görürsünüz.
Bu cep telefonları için çok kötü bir haberdir ve bunun içindir ki saklamak için tek güvenli yer iç cebinizdir. Bu, telefonu yerinde tutmak için tamamen ceketin su geçirmez / nefes alabilen membranının iç tarafında olmalı ve fermuarlı bir kapak olmalıdır.
Kar Eteği;
Karla uğraşan herkesin kar eteğine sahip bir cekete ihtiyacı vardır. Kalçanızın üzerine, ceketin altına takılan, karın durmasını ve taban katmanınızın ıslanmasını engelleyen montunuzun önemli bir parçasıdır.
Yeni model montlarda bu bölüm çıkarılabilir, çünkü kar eteğindeki ekstra kumaş, ilkbahar, sonbahar ya da yaz aylarında yürüyüş yapmak ya da bisiklete binmek için ceketinizi giydiğinizde sizi rahatsız edebilir.
Birlikte Yaşayabileceğiniz Bir Renk;
Kayak modasına son birkaç yıldır hakim olan parlak renkler, yamaçlarda muhteşem görünüyor. Ancak günlük yaşantınızda renkli montunuzla dışarı çıkartığınızda, onunla çok dikkat çekici hissedebilirsiniz. Çok fazla kayak yapıyorsanız ve sadece bunun için giyeceğiniz bir ceket istiyorsanız, o zaman sorun değil.
Ancak birçok insan, yürürken, dağ bisikleti sürerken ya da yağmurda dışarı çıktıklarında onlara hizmet edecek bir kıyafet arıyor. Bu durumda, klasik renkler düşünmeye değer olabilir…
ELDİVEN
Kar üzerinde yapılan bu sporda en önemlisi ellerin üşümemesi ve ıslanmamasıdır. Bu nedenle seçilecek eldiven, düşme, kalkma sıralarında en çok destek alınan ellerimizi koruyucu şekilde olmalıdır. Yün ya da polar eldivenler zamanla ıslanır ve suyu adeta bir sünger gibi çeker. Kayak sırasında fark etmediğiniz bu detay yüzünden elleriniz zamanla his kaybı yaşar ve donma noktasına gelebilir. Soğuk ısırmasına maruz kalmak istemiyorsanız kayak eldivenlerinizi Sympateks, Gore-tex ve benzeri kumaş seçeneklerinden yapmalısınız.
KAYAK GÖZLÜĞÜ
Kayak gözlükleri gözlerimizi rüzgâr, kar, cisim ve aşırı soğuktan korumaya yarar. Ama en önemlisi bulutsuz güneşli bir havada gözlüksüz kaymanız, güneşin kardan yansımasından dolayı mümkün değildir. Kar ciddi şekilde UV yansıtması yapar. Çünkü rakım yükseldikçe -ki dağdayız- atmosfer inceldiği için güneşin etkileri, karın etkisiyle daha da artar.
Deneyimli kayakçılara sorarsanız kayak sporunun en önemli üç bileşeni için ilk sırada ayakkabı, ikinci kayak ve üçüncüsü kayak gözlüğünü sayarlar. Gözlük önemsenmezse bütün tatilinizi rezil edebilir. Ayrıca kayak gözlükleri görünüşünüze çok hava katabilir.
Başta belirtmek istediğim önemli husus da şudur: ” bir kayak gözlüğünün %100 buharı engellemesi” diye birşey söz konusu değildir. Gözlükler mutlaka buhar yapar. Kalitesine göre sadece buharı çok azaltabilirler.
Kayarken saçlarınızın alnınız ile gözlüğün arasına girmesine müsaade etmeyin. Ayrıca maske ile alttan, bere ile üstten havalandırma süngerlerini kapatmamalısınız. Lensin içerisindeki vücut sıcaklığı lensin üstünde yoğunlaşır. Özellikle tuzlu olan ter çok zararlıdır. Ayrıca gözlüğünüzü gerekmedikçe yüzünüzden çıkartmayın.
Gözlüğünüzü montunuzun içindeki ceplere koymayın. Yine iç lens üzerinde yoğunlaşmaya sebep olacaktır. Ayrıca skipas kartları, anahtar, çakmak, bozuk para lenslerin baş düşmanıdır.
Kayak gözlüklerinizi uzun süre kullanmak istiyorsanız dikkat etmeniz ve yapmanız gereken şeyler;
-
Kayaktan sonra gözlüklerinizi size verilen orijinal kılıfında geri koyun. Lenslerin çizilmesi gözlüğün özelliğini yitirmesi demektir.
-
Akşam gözlüğü sıcak ve kuru bir yere koymak (çok sıcak olmamak kaydıyla radyatör üstü olabilir) süngerlerin nemi atması için yeterli olacaktır.
-
Gözlüklerinizi tiftik veya lif bırakmayan lens bezleri silin. Kaliteli gözlük sileceği hariç hiçbir şey değdirmeyin. Hele eldivenlerinizin parmak uçlarını kesinlikle değdirmeyin.
-
Gözlüğün içini içeriden silmek zorunda kalırsanız sakın bezle lense bastırarak silmeyin. Süngerlere zarar verebilir, hem anti-sis süngerlerini yerinden çıkartabilirsiniz, hem de daha hassas olan iç lense zarar verebilirsiniz.
-
Gözlüklerinizi direkt güneş ışığı altın bırakmayın. Aynı şekilde yüksek sıcaklığa da maruz kalmamaları gerekiyor.
Yukarıda saydığımız hassas noktalara dikkat ederseniz, kaliteli bir gözlük çok uzun süre dayanacaktır.
SATIN ALIRKEN
Gözlük satın alırken mutlaka farklı markaların paralel modellerini deneyip, sünger ve gövdesinin yüzünüze oturduğundan emin olun.
Gözlük deyip geçmeyin, gözlüğün kalitesi yapacağınız kayağın birebir kalitesi demektir. Orta ve orta ileri bir kayakçı saatte 40 km hıza çıkabilir. Bu süratte gözlüğün en ufak boşluğu rüzgarı içeri alarak dikkatinizi dağıtıp, sizi düşürebilir.
Ayrıca yüzünüze doğru oturmayan gözlük, devamlı buhar yapacak; durmadan silmek zorunda kalacağınız için iç lensin ömrünü çok kısaltacaktır.
“Lastiğinden ayarlarım nasıl olsa” deyip gözlük kalıbını sakın küçük seçmeyin. Gözlük yüzün kalıbına uyumlu olmalıdır. Gözlük bandının, gözlüğü şasesi ile hiçbir alakası yoktur. Gözlük bandı, kask, bere, ya da çıplak baş ile kayanların tercihi nedeniyle ayarlanır.
Ayrıca normal hayatında gözlük kullananlar, kayak sporu için kendilerini kontak lense hazırlasınlar. Gözlükle kaymaya imkan veren kayak gözlükleri olsa da kesinlikle tavsiye etmiyorum.
Son olarak kaskınız varsa şaka değil, gözlük almaya giderken yanınızda götürün. Alacağınız gözlüğün tipi ve lens şekli gibi önemli hususlar uyuşmazlıklarla karşılaşmanıza sebep olabilir. Bütün firmalar farklı kalıplara sahiptir. Ayrıca alacağınız gözlüğün kaskınıza göre bandının esnemesi ve uzunluk açısından toleransının yeterli olup olmadığını kontrol etmelisiniz.
GÖZLÜK CAMI'NIN ÖZELLİKLERİ
Kayak gözlükleri 2 ayrı katman ya da lensten oluşan cama sahiptirler. Gözlüğü en can alıcı parçasıdır. Gerçekten pimapenlerdeki gibi iki lens arasında ince bir hava boşluğu vardır. Bu iç lensin buharlanmasını engellemesi içindir. Gözlük camı polikarbonat ya da triveks plastikten imal edilir. Oldukça esnektirler. Bazı gözlüklerde lensler değiştirilebilir. Gözlük camının birkaç önemli özelliğini şöyle sıralayabiliriz:
-
Oval - Düz Cam: Oval camlar şeklinin kalıplama zorluğu nedeniyle biraz daha pahalıdır. Düz olanlar daha “cep dostudur” ancak yapısı gereği, görüş açısı oval lensle aynı değildir.
-
Cam Filmi: Kayak gözlüklerinde çeşitli uçuk ve hafif renklerde filmler vardır. Direk ya da düşük ışıkta çıplak göze göre, beyaz karda görme kabiliyetini detayda arttırır. Böylece kayakçı üzerinden geçeceği yüzeye kendini hazırlamış olur.
-
İç / Dış Cam Özellikleri: Bazı gözlük camları yansıtma özelliği taşır. Hatta direk ve güçlü ışıkta, bu lenslerin yansıtma özelliği artar. Kendini adapte eder. Ancak bu özellik nedeniyle bu türlerde film yoktur, renksizdir. Genelde çok güneşli günlerde etkili olurlar. Polaroit lensler ise UV koruması sağlarlar. Parlama etkisini çok iyi engellerler. Ancak ışığın azaldığı akşam vakitleri için ideal değildirler. Kardaki badal ve çukurları görmekte güçlük çekebilirsiniz.
-
Balıkgözü Etkisi: Bazı gözlüklerin camları balıkgözü etkisiyle cisimler oldukların daha yakın ya da camın kenarlarına tuhaflaşan bir görüş sergileyebilirler. Normalde kalitesi ve ölçüsü iyi ayarlanmış balıkgözü efekti tercih edilir, çünkü yüzeyin gözlükteki görüntüsü, çıplak gözle gördüğümüzden biraz daha yakından algılanır ve önceden önlem alarak vücut olası reflekslere kendini daha önceden adapte etmiş olur.